1. Cơ sở pháp lý của quy định về thắt dây đai an toàn
Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, việc thắt dây đai an toàn khi tham gia giao thông bằng xe ô tô được xem là một trong những quy tắc bắt buộc nhằm bảo vệ tính mạng và sức khỏe của cả người lái xe và hành khách. Quy định này đã được cụ thể hóa tại Khoản 2 Điều 10 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024. Đây không chỉ là một biện pháp phòng ngừa tai nạn mà còn là cơ sở pháp lý để cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng chế tài xử phạt đối với hành vi vi phạm.
Khoản 2 Điều 10 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 khẳng định:
“Người lái xe và người được chở trên xe ô tô phải thắt dây đai an toàn tại những chỗ có trang bị dây đai an toàn khi tham gia giao thông đường bộ.”
Đặc biệt, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 168/2024/NĐ-CP ngày 19/12/2024 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt, qua đó tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch cho việc xử lý hành vi không thắt dây đai an toàn.
2. Mức xử phạt đối với hành vi vi phạm
Về mức xử phạt, pháp luật hiện hành phân định rõ trách nhiệm giữa người điều khiển và hành khách trên xe ô tô. Cụ thể, theo Điểm k Khoản 3 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP, người điều khiển phương tiện không thắt dây đai an toàn khi xe đang chạy sẽ bị phạt tiền từ 800.000 đồng đến 1.000.000 đồng. Đây là mức xử phạt khá nghiêm khắc, phản ánh vai trò then chốt của người lái xe trong việc chấp hành pháp luật giao thông.
Đối với hành khách, Khoản 4 Điều 12 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định mức phạt từ 350.000 đồng đến 400.000 đồng nếu không thắt dây đai an toàn tại vị trí được trang bị. Điều này cho thấy pháp luật coi việc thắt dây đai là trách nhiệm chung của mọi người trên xe, chứ không chỉ riêng người điều khiển.
Điểm k Khoản 3 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định:
“3. Phạt tiền từ 800.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
k) Không thắt dây đai an toàn khi điều khiển xe chạy trên đường;”
Khoản 4 Điều 12 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định:
“Phạt tiền từ 350.000 đồng đến 400.000 đồng đối với người được chở trên xe ô tô không thắt dây đai an toàn (tại vị trí có trang bị dây đai an toàn) khi xe đang chạy.”
3. Quy định pháp luật liên quan đến việc sử dụng dây đai an toàn
Không dừng lại ở nghĩa vụ thắt dây đai, pháp luật còn có các quy định cụ thể nhằm bảo vệ an toàn cho trẻ em khi tham gia giao thông. Điều 46 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 yêu cầu xe ô tô kinh doanh vận tải chở trẻ em mầm non, học sinh phải có dây đai an toàn phù hợp với lứa tuổi hoặc ghế ngồi chuyên dụng, đồng thời phải trang bị thiết bị cảnh báo chống bỏ quên trẻ em và bố trí người quản lý giám sát. Bên cạnh đó, Khoản 3 Điều 10 của Luật cũng nghiêm cấm việc để trẻ em dưới 10 tuổi, cao dưới 1.35 mét ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ trường hợp xe chỉ có một hàng ghế. Các quy định này thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước đối với nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong các vụ tai nạn giao thông.
Điều 46 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024: Bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ đối với xe ô tô chở trẻ em mầm non, học sinh
“1. Xe ô tô kinh doanh vận tải chở trẻ em mầm non, học sinh phải đáp ứng các yêu cầu sau đây:
a) Bảo đảm các điều kiện quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 35 của Luật này; có thiết bị ghi nhận hình ảnh trẻ em mầm non, học sinh và thiết bị có chức năng cảnh báo, chống bỏ quên trẻ em trên xe; có niên hạn sử dụng không quá 20 năm; có màu sơn theo quy định của Chính phủ;
b) Xe ô tô chở trẻ em mầm non hoặc học sinh tiểu học phải có dây đai an toàn phù hợp với lứa tuổi hoặc sử dụng xe có ghế ngồi phù hợp với lứa tuổi theo quy định của pháp luật.
2. Xe ô tô kinh doanh vận tải kết hợp với hoạt động đưa đón trẻ em mầm non, học sinh phải đáp ứng các yêu cầu theo quy định tại khoản 3 Điều 10, khoản 1 và khoản 2 Điều 35 của Luật này; có thiết bị ghi nhận hình ảnh trẻ em mầm non, học sinh và thiết bị có chức năng cảnh báo, chống bỏ quên trẻ em trên xe đáp ứng yêu cầu theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều này.
3. Khi đưa đón trẻ em mầm non, học sinh tiểu học phải bố trí tối thiểu 01 người quản lý trên mỗi xe ô tô để hướng dẫn, giám sát, duy trì trật tự và bảo đảm an toàn cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học trong suốt chuyến đi. Trường hợp xe từ 29 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) mà chở từ 27 trẻ em mầm non và học sinh tiểu học trở lên phải bố trí tối thiểu 02 người quản lý trên mỗi xe ô tô. Người quản lý, người lái xe có trách nhiệm kiểm tra trẻ em mầm non, học sinh tiểu học khi xuống xe; không được để trẻ em mầm non, học sinh tiểu học trên xe khi người quản lý và người lái xe đã rời xe.
4. Người lái xe ô tô đưa đón trẻ em mầm non, học sinh phải có tối thiểu 02 năm kinh nghiệm lái xe vận tải hành khách.
5. Cơ sở giáo dục phải xây dựng quy trình bảo đảm an toàn khi đưa đón trẻ em mầm non, học sinh; hướng dẫn cho lái xe và người quản lý trẻ em mầm non, học sinh nắm vững và thực hiện đúng quy trình; chịu trách nhiệm bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ khi tổ chức đưa đón trẻ em mầm non, học sinh của cơ sở giáo dục đó.
6. Xe đưa đón trẻ em mầm non, học sinh được ưu tiên trong tổ chức phân luồng, điều tiết giao thông, bố trí nơi dừng xe, đỗ xe tại khu vực trường học và tại các điểm trên lộ trình đưa đón trẻ em mầm non, học sinh.”
Khoản 3 Điều 10 của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024:
“3. Khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét trên xe ô tô không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em.”
Quy định về việc bắt buộc thắt dây đai an toàn mang nhiều ý nghĩa quan trọng. Trước hết, nó góp phần bảo vệ an toàn tính mạng và giảm thiểu chấn thương cho người tham gia giao thông. Thực tiễn đã chứng minh rằng việc thắt dây đai giúp giảm đáng kể nguy cơ tử vong và thương tích nặng trong các vụ tai nạn. Bên cạnh đó, quy định này còn góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, tạo dựng thói quen tham gia giao thông an toàn, văn minh. Đồng thời, việc quy định nghĩa vụ thắt dây đai an toàn cũng cho thấy sự đồng bộ của pháp luật Việt Nam với thông lệ quốc tế, khi hầu hết các quốc gia đều coi đây là biện pháp bắt buộc trong quản lý giao thông.
4. Một số kiến nghị nâng cao hiệu quả thực thi
Tuy nhiên, để quy định này đi vào thực tiễn một cách hiệu quả, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, các cơ quan chức năng phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền về lợi ích của việc thắt dây đai an toàn thông qua phương tiện truyền thông, mạng xã hội và các chiến dịch cộng đồng. Song song đó, lực lượng cảnh sát giao thông cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm, nhằm tránh tình trạng coi thường pháp luật. Về phía doanh nghiệp sản xuất ô tô, cần bảo đảm trang bị dây đai an toàn chất lượng cao, dễ sử dụng và có hướng dẫn đầy đủ cho khách hàng. Cuối cùng, giáo dục về an toàn giao thông, trong đó có việc thắt dây đai an toàn, nên được đưa vào chương trình học tập ngay từ cấp mầm non, tiểu học để hình thành thói quen cho thế hệ trẻ.
Như vậy, quy định về thắt dây đai an toàn không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, góp phần xây dựng văn hóa giao thông an toàn, hiện đại và tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Đây là công cụ quan trọng giúp giảm thiểu rủi ro tai nạn, bảo vệ tính mạng và sức khỏe của người dân, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực giao thông đường bộ.
5. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
