Vụ lật xe khách trên tỉnh lộ 172 (Lào Cai) ngày 13/10, gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng với 3 người tử vong và 20 người bị thương, được cơ quan công an xác định do lỗi chủ quan của tài xế (vượt tốc độ, không làm chủ tay lái). Dưới góc độ pháp lý, vụ việc này cần được xem xét nghiêm minh dựa trên các quy định mới nhất của Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ Luật số: 36/2024/QH15 và Bộ luật Hình sự.
1. Căn cứ xác định vi phạm theo luật mới
Dưới góc độ của Luật 36/2024/QH15 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025), hành vi của tài xế đã vi phạm trực tiếp các nguyên tắc cơ bản về trật tự an toàn giao thông:
Thứ nhất, vi phạm quy tắc tốc độ và làm chủ phương tiện được quy định cụ thể tại Điều 12 Luật 36/2024/QH15, luật này quy định chi tiết hơn về trách nhiệm làm chủ tốc độ và an toàn kỹ thuật của phương tiện, đặc biệt tại khu vực đèo dốc hoặc địa hình phức tạp. Hành vi vượt tốc độ và mất lái là vi phạm nghiêm trọng quy định về tốc độ và khoảng cách an toàn.
Thứ hai, tài xế đã vi phạm về trách nhiệm của người điều khiển phương tiện. Luật mới tăng cường trách nhiệm cá nhân của lái xe trong việc đảm bảo an toàn, không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ tốc độ, mà còn yêu cầu sự chú ý, làm chủ tay lái và sự tỉnh táo tuyệt đối, đặc biệt khi chở hành khách.
Hành vi vi phạm này là căn cứ để chuyển vụ việc từ hành chính sang xử lý hình sự, do hậu quả gây ra là đặc biệt nghiêm trọng.
2. Trách nhiệm hình sự đối với cá nhân tài xế
Mặc dù Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ 2024 là luật chuyên ngành, trách nhiệm hình sự vẫn được áp dụng theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Tài xế trực tiếp gây ra tai nạn sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ (Điều 260 Bộ luật Hình sự). Với hậu quả làm 03 người tử vong và 20 người bị thương, hành vi này rơi vào khung hình phạt cao nhất (gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng), có thể đối diện với mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.
3. Trách nhiệm dân sự và hành chính đối với doanh nghiệp vận tải
Vụ tai nạn còn làm nổi bật trách nhiệm liên đới và trách nhiệm quản lý của doanh nghiệp vận tải, được quy định chặt chẽ hơn trong Luật 36/2024/QH15 và các Nghị định liên quan (như Nghị định 10/2020/NĐ-CP về kinh doanh vận tải).
Thứ nhất, về trách nhiệm dân sự (Bồi thường thiệt hại):
Doanh nghiệp vận tải là chủ thể của Hợp đồng vận chuyển hành khách và là người sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ (xe cơ giới). Theo Bộ luật Dân sự 2015, doanh nghiệp phải bồi thường thiệt hại do lỗi của nhân viên gây ra trong khi thực hiện công việc được giao. Phạm vi bồi thường bao gồm chi phí cứu chữa, chi phí mai táng, tổn thất tinh thần cho gia đình người tử vong, và chi phí phục hồi sức khỏe, thu nhập bị mất của người bị thương.
Thứ hai, về trách nhiệm hành chính và hình sự liên đới:
Luật 36/2024/QH15 và các văn bản dưới luật tăng cường các điều kiện kinh doanh và trách nhiệm quản lý của doanh nghiệp. Vụ việc này cần xem xét các vi phạm tiềm ẩn sau: 1) Nếu tài xế làm việc quá giờ quy định (vi phạm về thời gian lái xe liên tục hoặc tổng thời gian lái xe trong ngày), doanh nghiệp sẽ bị xử phạt hành chính nặng nề. 2) Nếu phương tiện cũ, không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc thiếu các thiết bị giám sát (như camera hành trình, giới hạn tốc độ), doanh nghiệp đã vi phạm các quy định về an toàn kỹ thuật phương tiện. 3)Doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt cao, thậm chí bị tước giấy phép kinh doanh vận tải nếu hành vi vi phạm có tính hệ thống hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
4. Tăng cường thực thi quy định kỹ thuật
Việc Cục Đăng kiểm yêu cầu rà soát và đề xuất bắt buộc lắp đặt thiết bị giới hạn tốc độ thông minh và camera hành trình kết nối trực tuyến là biện pháp kỹ thuật nhằm cụ thể hóa yêu cầu về giám sát và quản lý an toàn mà Luật 36/2024/QH15 hướng tới.
Trong khuôn khổ Luật mới, việc sử dụng công nghệ để giám sát hoạt động vận tải được xem là nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp. Nếu không tuân thủ, doanh nghiệp sẽ không chỉ đối diện với rủi ro tai nạn, mà còn phải chịu trách nhiệm pháp lý khi thiếu dữ liệu giám sát quan trọng để chứng minh sự tuân thủ.
An toàn giao thông trong bối cảnh Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ 2024 yêu cầu sự minh bạch, công khai và trách nhiệm cá nhân hóa cao hơn rất nhiều, biến mạng lưới vận tải thành một hệ thống được kiểm soát chặt chẽ từ pháp luật đến công nghệ.
5. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
