Việc Luật Sở hữu trí tuệ 2022 lần đầu tiên thừa nhận nhãn hiệu âm thanh là một bước tiến quan trọng, mở ra cánh cửa cho sự xuất hiện của các nhãn hiệu phi truyền thống tại Việt Nam. Tuy nhiên, con đường để các loại nhãn hiệu này được áp dụng rộng rãi còn nhiều thử thách, đòi hỏi sự đồng bộ từ khung pháp lý, cơ chế thực thi, cho đến năng lực của doanh nghiệp và cơ quan quản lý.
1. Khái niệm và cơ sở pháp lý
Theo Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung các năm 2009, 2019 và đặc biệt là năm 2022 (có hiệu lực từ 01/01/2023), nhãn hiệu được định nghĩa tại Điều 4 khoản 16 là “dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau”.
Điểm đổi mới quan trọng của Luật năm 2022 là lần đầu tiên pháp luật Việt Nam ghi nhận nhãn hiệu âm thanh là một dạng nhãn hiệu có thể được bảo hộ (Điều 72, sửa đổi). Như vậy, bên cạnh nhãn hiệu truyền thống (chữ, hình, chữ + hình, màu sắc), pháp luật Việt Nam đã bước đầu mở rộng phạm vi bảo hộ sang nhãn hiệu phi truyền thống.
Nhãn hiệu phi truyền thống (non-traditional trademarks) thường bao gồm:
Âm thanh
Màu sắc độc lập
Mùi hương
Dáng vẻ bên ngoài sản phẩm (trade dress)
Chuyển động, hình ba chiều (3D mark)
Trong số này, hiện tại pháp luật Việt Nam mới chính thức thừa nhận nhãn hiệu âm thanh, còn các loại khác chưa được bảo hộ nhưng đang được nghiên cứu trong xu hướng hội nhập.
2. Điều kiện bảo hộ đối với nhãn hiệu phi truyền thống
Theo Điều 72 Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi 2022), để được bảo hộ, nhãn hiệu phi truyền thống phải đáp ứng các điều kiện chung:
Là dấu hiệu nhìn thấy được hoặc nghe thấy được (đối với âm thanh).
Có khả năng phân biệt hàng hóa, dịch vụ của chủ thể này với chủ thể khác.
Không thuộc các dấu hiệu bị cấm quy định tại Điều 73 (ví dụ: trái đạo đức xã hội, gây nhầm lẫn, trùng quốc kỳ, quốc huy…).
Riêng với nhãn hiệu âm thanh, người nộp đơn phải nộp bản ghi âm và mô tả bằng ký hiệu nốt nhạc hoặc dạng đồ họa, nhằm bảo đảm khả năng nhận diện khách quan.
3. Thực tiễn quốc tế và bài học cho Việt Nam
Tại Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu, nhãn hiệu phi truyền thống đã được công nhận từ lâu. Ví dụ, giai điệu mở đầu của hãng Intel, mùi cỏ mới cắt trong bóng tennis (EU), hay màu đỏ đặc trưng của thương hiệu Christian Louboutin (giày cao gót).
Việc mở rộng bảo hộ loại nhãn hiệu này phản ánh xu hướng thương mại hiện đại: không chỉ hình ảnh mà âm thanh, màu sắc, mùi hương cũng có khả năng tạo dựng dấu ấn thương hiệu mạnh mẽ.
Đối với Việt Nam, việc ghi nhận nhãn hiệu âm thanh mới chỉ là bước khởi đầu. Những loại nhãn hiệu khác như mùi hương, màu sắc độc lập… vẫn chưa được pháp luật chấp nhận, chủ yếu do khó khăn về mặt công nghệ nhận diện, tiêu chuẩn mô tả, cơ chế thẩm định và thực thi quyền.
4. Cơ hội và thách thức trong áp dụng tại Việt Nam
Cơ hội:
Doanh nghiệp Việt Nam có thêm công cụ pháp lý để xây dựng thương hiệu, đặc biệt trong lĩnh vực giải trí, truyền thông, công nghệ số.
Nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế, đáp ứng các cam kết trong các hiệp định thương mại tự do (CPTPP, EVFTA, RCEP).
Thách thức:
Hệ thống đăng ký và thẩm định cần thời gian thích ứng, đào tạo chuyên môn về nhận diện nhãn hiệu phi truyền thống.
Thiếu tiền lệ xét xử và cơ chế thực thi khi xảy ra xâm phạm.
Khó khăn về mặt kỹ thuật trong việc lưu trữ, mô tả và công bố nhãn hiệu âm thanh hoặc các dạng phi truyền thống khác.
5. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại:
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
