1. Dữ liệu cá nhân theo Luật 2025
Kể từ ngày 01/01/2026, khi Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 chính thức có hiệu lực, nhân dạng kỹ thuật số của mỗi người Việt Nam sẽ được bảo vệ dưới một khuôn khổ pháp lý nghiêm ngặt.
Luật này định nghĩa “dữ liệu cá nhân” là dữ liệu số hoặc thông tin dưới dạng khác xác định hoặc giúp xác định một con người cụ thể. Điều này bao hàm toàn bộ dấu vết và thông tin chúng ta để lại trên không gian mạng: từ lịch sử tìm kiếm, thói quen mua sắm, vị trí địa lý, đến thông tin sinh trắc học và các thông tin cơ bản khác.
Như vậy, có thể khẳng định, mọi thông tin cấu thành nhân dạng kỹ thuật số (digital identity) đều nằm trong phạm vi điều chỉnh và bảo vệ của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân mới. Vấn đề đặt ra không phải là liệu nó có được bảo vệ hay không, mà là nó được bảo vệ dưới tư cách pháp lý nào?
2. Xung đột pháp lý: Tài sản hay quyền nhân thân?
Trong nền kinh tế số, dữ liệu cá nhân có giá trị thương mại khổng lồ, khiến nhiều người xem nó như một loại tài sản. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam hiện hành, bao gồm cả Bộ luật Dân sự và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025, chưa có quy định cụ thể nào công nhận dữ liệu cá nhân là “tài sản pháp lý” theo nghĩa truyền thống.
Định nghĩa tài sản truyền thống:
Theo Bộ luật Dân sự, tài sản bao gồm: vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Đây là những thứ có thể định lượng, chuyển nhượng, thế chấp, cầm cố, hoặc mua bán một cách rõ ràng.
Nếu dữ liệu cá nhân được công nhận là tài sản, nó sẽ thuộc về quyền sở hữu tuyệt đối của cá nhân, cho phép người đó tự do mua bán, cho thuê hoặc chuyển nhượng.
Quan điểm của Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025:
Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân không đề cập dữ liệu cá nhân như một loại tài sản sở hữu tuyệt đối có thể chuyển nhượng.
Thay vào đó, luật nhìn nhận dữ liệu cá nhân dưới góc độ quyền nhân thân – tức là quyền của cá nhân đối với chính thông tin của mình. Điều này mang ý nghĩa rằng dữ liệu gắn liền với con người và quyền kiểm soát đối với nó là một quyền cơ bản, không thể tước bỏ, dù cá nhân có cho phép xử lý dữ liệu đó đi chăng nữa.
3. Giá trị kinh tế ngầm được thừa nhận
Mặc dù Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 nghiêng về bảo vệ dữ liệu dưới góc độ quyền nhân thân, luật này lại gián tiếp thừa nhận giá trị kinh tế của dữ liệu cá nhân thông qua các quy định về hành vi bị cấm và chế tài.
Cụ thể, Điều 7 của Luật này nghiêm cấm hành vi mua, bán dữ liệu cá nhân (trừ trường hợp luật khác cho phép). Việc đưa ra lệnh cấm này đã ngầm thừa nhận rằng hành vi mua bán dữ liệu thực sự đang diễn ra và có khả năng sinh lời.
Quan trọng hơn, Điều 8 quy định về mức phạt hành chính cho hành vi vi phạm:
“Mức phạt hành chính cho hành vi mua bán dữ liệu cá nhân có thể lên tới 10 lần khoản thu bất hợp pháp từ hành vi vi phạm.”
Quy định này cho thấy cơ quan quản lý nhà nước hoàn toàn có thể định giá dữ liệu cá nhân về mặt kinh tế để xác định khoản thu bất hợp pháp và áp dụng mức phạt tương ứng. Khoản thu này chính là thước đo giá trị thị trường của dữ liệu bị mua bán.
4. Cần một khung pháp lý linh hoạt
Hiện tại, nhân dạng kỹ thuật số đang nằm trong một vùng xám pháp lý. Về bản chất, nó được bảo vệ như một quyền nhân thân, nhưng về giá trị, nó được công nhận ngầm là một loại tài sản có thể định giá và đem lại lợi ích kinh tế (thông qua cơ chế phạt).
Trong tương lai, khi kinh tế dữ liệu ngày càng phát triển, Việt Nam sẽ cần một khung pháp lý linh hoạt hơn. Có thể cần một luật chuyên biệt để thiết lập các “quyền tài sản dữ liệu” có giới hạn, cho phép cá nhân khai thác giá trị kinh tế của dữ liệu mình tạo ra trong khi vẫn giữ vững quyền kiểm soát và quyền nhân thân đối với nó.
5. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
