1. Bản chất của sự tăng giá
Dữ liệu từ Chi cục Thống kê TP. HCM cho thấy chỉ số CPI tháng 10 đã tăng 0,14% so với tháng trước và 3,5% so với cùng kỳ, với mức tăng bình quân 10 tháng đạt 4%. Trong số 9 trên 11 nhóm hàng hóa ghi nhận tăng giá, nhóm thực phẩm chịu tác động mạnh mẽ nhất. Việc giá rau củ tăng cao, thậm chí đắt hơn nhiều loại thịt, chủ yếu xuất phát từ các cú sốc cung tạm thời như mưa lũ và bão kéo dài gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông nghiệp. Đây là hiện tượng lạm phát do chi phí đẩy, thường dễ đảo ngược khi nguồn cung hồi phục. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là liệu cú sốc tạm thời này có bị khuếch đại và duy trì bởi các yếu tố lạm phát mang tính cấu trúc, hay còn gọi là “lạm phát của phát triển”, hay không?
2. Phân tích chỉ số giá tiêu dùng
Mặc dù nhóm thực phẩm là nguyên nhân trực tiếp thúc đẩy CPI tháng 10, nhưng sự gia tăng giá cả còn được ghi nhận ở nhiều nhóm hàng mang tính cấu trúc khác, báo hiệu một áp lực lạm phát sâu sắc hơn.
Cụ thể, nhóm ăn uống ngoài gia đình ghi nhận tăng giá do chi phí nguyên liệu đầu vào và lương công nhân, NLĐ tăng lên từ 01/01/2026 theo HĐLĐ áp dụng mức lương mới của Chính phủ, phản ánh trực tiếp lạm phát chi phí đẩy từ thị trường lao động. Đáng chú ý hơn, việc các cơ sở giáo dục ngoài công lập điều chỉnh học phí cho năm học mới đã tác động mạnh đến nhóm Giáo dục. Cùng lúc đó, các nhóm nhà ở, điện nước, vật liệu xây dựng, may mặc và thiết bị gia đình đều tăng nhẹ, phản ánh nhu cầu tiêu dùng phục hồi và đặc biệt là chi phí sản xuất và chi phí bất động sản đang leo thang trong giai đoạn cuối năm.
Sự tăng giá đồng bộ và lan tỏa này ở các nhóm hàng hóa và dịch vụ ít biến động hơn cho thấy nền kinh tế đang hấp thụ một mức chi phí hoạt động cao hơn, đây chính là bản chất của lạm phát cấu trúc.
3. Áp lực từ khung pháp lý và chi phí cấu trúc
Mối liên hệ giữa giá cả tăng và “lạm phát của phát triển” nằm ở chỗ các chính sách thúc đẩy tăng trưởng và quản lý nhà nước đã tạo ra các yếu tố chi phí đẩy dài hạn.
Pháp luật về Đất đai và các quy định về quy hoạch đô thị quy định cụ thể tại Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn 2024 cũng như Nghị định 178/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ 01/07/2025, mặc dù cần thiết cho sự phát triển, lại làm tăng chi phí đất đai và thuê mặt bằng tại các thành phố lớn như TP. HCM, gián tiếp đội chi phí logistics và chi phí sản xuất lên cao.
Hơn nữa, quá trình thị trường hóa dịch vụ công, được điều chỉnh bởi các quy định pháp lý về giá dịch vụ y tế và giáo dục, buộc người dân phải chi trả nhiều hơn cho các dịch vụ thiết yếu này.
Đây là lạm phát quản lý hành chính – một thành phần không thể thiếu của lạm phát cấu trúc khi một nền kinh tế chuyển đổi. Chính những yếu tố cấu trúc về đất đai, logistics và dịch vụ công này đã làm cho cú sốc cung tạm thời từ thiên tai có thể trở nên nghiêm trọng và dai dẳng hơn, ngăn cản giá hàng hóa giảm trở lại mức cũ sau khi nguồn cung được khôi phục.
4. Lạm phát phát triển và thách thức ổn định giá
Giá rau củ đắt hơn thịt do mưa lũ chỉ là một biểu hiện nhất thời của sự biến động thị trường. Tuy nhiên, sự dai dẳng của chỉ số CPI, đặc biệt được dẫn dắt bởi các nhóm Giáo dục, Nhà ở và dịch vụ, lại là dấu hiệu rõ ràng cho thấy Việt Nam đang đối diện với “lạm phát của phát triển”.
Nền kinh tế đang ở giai đoạn phải chấp nhận một mức chi phí sinh hoạt mới, cao hơn, do sự trưởng thành của thị trường, sự gia tăng của chi phí đầu vào và việc điều chỉnh giá các dịch vụ công theo cơ chế thị trường.
Điều này đặt ra thách thức lớn đối với việc quản lý kinh tế vĩ mô, đòi hỏi các nhà làm luật và hoạch định chính sách phải tìm ra giải pháp cân bằng giữa mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và việc duy trì ổn định giá cả để đảm bảo phúc lợi xã hội.
5. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
