1. Khái quát vấn đề và Quy định pháp luật
Theo quy định tại Điều 21 Hiến pháp năm 2013, mọi người đều có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; không ai được thu thập, lưu giữ, sử dụng hoặc công bố thông tin liên quan đến đời sống riêng tư nếu không có sự đồng ý của người đó. Bộ luật dân sự năm 2015 cũng khẳng định nguyên tắc tương tự tại Điều 38, quy định rằng việc ghi âm, ghi hình phải có sự đồng ý của người liên quan, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Như vậy, về nguyên tắc, ghi âm cuộc gọi của người khác mà không được họ đồng ý có thể bị xem là hành vi xâm phạm đời tư, và trong một số trường hợp, thậm chí có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 125 Bộ luật hình sự năm 2015 về tội xâm phạm thư tín, điện thoại, điện tín của người khác.
Điều 21 Hiến pháp năm 2013:
“1. Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình.
Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn.
2. Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác.
Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác.”
Khoản 3 Điều 38 Bộ luật dân sự năm 2015:
“Thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật.
Việc bóc mở, kiểm soát, thu giữ thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác chỉ được thực hiện trong trường hợp luật quy định.”
Khoản 1 Điều 159 Bộ luật hình sự năm 2015:
“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
a) Chiếm đoạt thư tín, điện báo, telex, fax hoặc văn bản khác của người khác được truyền đưa bằng mạng bưu chính, viễn thông dưới bất kỳ hình thức nào;
b) Cố ý làm hư hỏng, thất lạc hoặc cố ý lấy các thông tin, nội dung của thư tín, điện báo, telex, fax hoặc văn bản khác của người khác được truyền đưa bằng mạng bưu chính, viễn thông;
c) Nghe, ghi âm cuộc đàm thoại trái pháp luật;
d) Khám xét, thu giữ thư tín, điện tín trái pháp luật;
đ) Hành vi khác xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín, telex, fax hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác.”
2. Giải pháp cộng đồng và chính quyền
Tuy nhiên, trong thực tiễn tố tụng, việc sử dụng đoạn ghi âm làm chứng cứ vẫn được Tòa án chấp nhận nếu đáp ứng các điều kiện nhất định. Theo quy định tại Bộ luật tố tụng dân sự và tố tụng hình sự, chứng cứ là thông tin được thu thập hợp pháp, có thể kiểm tra, xác minh được. Do đó, trong trường hợp người ghi âm không được sự đồng ý của bên còn lại nhưng việc ghi âm nhằm chứng minh một hành vi vi phạm pháp luật, hoặc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, thì đoạn ghi âm có thể vẫn được xem xét sử dụng như chứng cứ nếu không làm sai lệch nội dung và không phát tán ra bên ngoài.
Mặc dù pháp luật chưa cấm tuyệt đối hành vi ghi âm mà không thông báo, song nếu sử dụng đoạn ghi âm cho các mục đích sai trái như đe dọa, vu khống, công khai lên mạng xã hội… thì có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy mức độ vi phạm. Vì vậy, nếu có ý định ghi âm để sử dụng cho mục đích tố tụng hoặc bảo vệ quyền lợi chính đáng, cá nhân nên giữ kín thông tin, không phát tán, và chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết. Trong mọi trường hợp, việc ghi âm nên thực hiện minh bạch và trung thực để tránh các rủi ro pháp lý không đáng có.
Như vậy, việc ghi âm cuộc gọi của người khác mà không thông báo là hành vi cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Nếu nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp và không sử dụng với mục đích xâm hại danh dự, nhân phẩm hoặc bí mật đời tư của người khác, thì hành vi này có thể được chấp nhận trong phạm vi pháp luật cho phép. Tuy nhiên, người thực hiện cũng cần có trách nhiệm pháp lý và đạo đức trong việc thu thập, lưu giữ và sử dụng thông tin ghi âm.
3. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
