1. Khung pháp lý mới về trợ cấp thất nghiệp
Căn cứ Điều 50 Luật Việc làm 2013 quy định rõ mức, thời gian, thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp:
“1. Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 06 tháng liền kề trước khi thất nghiệp nhưng tối đa không quá 05 lần mức lương cơ sở đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định hoặc không quá 05 lần mức lương tối thiểu vùng theo quy định của Bộ luật lao động đối với người lao động đóng bảo hiểm thất nghiệp theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định tại thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc.
Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính theo số tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp, cứ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 03 tháng trợ cấp thất nghiệp, sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 01 tháng trợ cấp thất nghiệp nhưng tối đa không quá 12 tháng.
Thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính từ ngày thứ 16, kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp theo quy định tại khoản 1 Điều 46 của Luật này.”
Thời điểm bắt đầu hưởng trợ cấp thất nghiệp là ngày thứ tám kể từ ngày người lao động nộp hồ sơ hợp lệ. Tuy nhiên, theo dự thảo Luật Việc làm sửa đổi (2023) – được Quốc hội cho ý kiến và dự kiến thông qua trong năm 2025 – quy định này sẽ thay đổi đáng kể từ ngày 1/1/2026. Cụ thể, thời điểm bắt đầu hưởng trợ cấp thất nghiệp là ngày làm việc thứ 11 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp. Điều này giúp rút ngắn khoảng cách thời gian chờ nhận tiền trợ cấp và tránh việc người lao động bị thiệt thòi trong giai đoạn không có thu nhập sau khi mất việc.
2. Thời điểm bắt đầu hưởng trợ cấp thất nghiệp từ 2026
Sự điều chỉnh này có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh nhiều người lao động sau khi mất việc gặp khó khăn trong việc tìm việc mới hoặc duy trì cuộc sống ổn định. Trước đây, một trong những bất cập lớn nhất của chính sách bảo hiểm thất nghiệp là việc trợ cấp đến chậm, do quy trình tính thời điểm hưởng bắt đầu từ sau khi hoàn tất thủ tục, dẫn đến độ trễ từ 7 đến 15 ngày, thậm chí lâu hơn nếu hồ sơ chưa hợp lệ. Việc chuyển sang tính từ thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động là bước tiến trong việc lấy người lao động làm trung tâm, đồng thời thể hiện nỗ lực cải cách hành chính mạnh mẽ.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định cụ thể về thời hạn nộp hồ sơ để không bị mất quyền lợi. Theo Điều 46 của Luật Việc làm hiện hành, người lao động phải nộp hồ sơ hưởng trợ cấp trong vòng 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động. Quy định này vẫn được giữ nguyên trong dự thảo mới, nhưng đi kèm với các hướng dẫn rõ ràng hơn về hình thức nộp hồ sơ trực tuyến, qua bưu điện hoặc trực tiếp, tạo thuận lợi tối đa cho người lao động.
Điều 46 Luật Việc làm 2013: Hưởng trợ cấp thất nghiệp
“1. Trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc, người lao động nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại trung tâm dịch vụ việc làm do cơ quan quản lý nhà nước về việc làm thành lập.
Trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày trung tâm dịch vụ việc làm tiếp nhận đủ hồ sơ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp; trường hợp không đủ điều kiện để hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp thì phải trả lời bằng văn bản cho người lao động.
Tổ chức bảo hiểm xã hội thực hiện việc chi trả trợ cấp thất nghiệp cho người lao động trong thời hạn 05 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp.”
Cơ sở pháp lý cho các quy định về bảo hiểm thất nghiệp tại Việt Nam chủ yếu được điều chỉnh bởi Luật Việc làm năm 2013 và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 28/2015/NĐ-CP (đã được sửa đổi bởi Nghị định 61/2020/NĐ-CP). Trong dự thảo sửa đổi, các điều luật liên quan đến điều kiện hưởng, mức hưởng và thời điểm hưởng đang được hoàn thiện theo hướng cụ thể hơn, minh bạch hơn. Đặc biệt, theo Khoản 1 Điều 50 của Luật Việc làm năm 2013, mức trợ cấp thất nghiệp hàng tháng được xác định bằng 60% mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở hoặc mức lương tối thiểu vùng, tùy từng đối tượng. Quy định này vẫn được duy trì trong luật sửa đổi, đảm bảo không gây thiệt thòi cho người lao động.
3. Những thay đổi và ý nghĩa đối với người lao động
Một điểm đáng chú ý khác trong dự thảo luật mới là quy định về các trường hợp không được hưởng trợ cấp thất nghiệp, bao gồm: người hưởng lương hưu, người bị xử lý kỷ luật sa thải hoặc người đơn phương chấm dứt hợp đồng trái luật. Những điểm này nhằm đảm bảo tính công bằng trong phân bổ nguồn lực từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp – vốn đang ngày càng bị áp lực do số lượng người hưởng tăng nhanh sau đại dịch và giai đoạn tái cấu trúc lao động.
Tóm lại, việc điều chỉnh thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp trong luật sửa đổi là một bước đi đúng đắn, hợp lý, nhằm tăng cường tính nhân văn và hiệu quả của chính sách an sinh xã hội. Người lao động được hỗ trợ kịp thời hơn, hạn chế giai đoạn đứt gãy thu nhập, từ đó có điều kiện tốt hơn để tìm kiếm việc làm mới và ổn định cuộc sống. Đây cũng là minh chứng cho cam kết của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động, hướng tới thị trường lao động bền vững và linh hoạt. Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống hiệu quả, cần đẩy mạnh truyền thông, hướng dẫn rõ ràng và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình tiếp nhận, giải quyết hồ sơ thất nghiệp.
4. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
