1. Thực trạng tại TP. Hồ Chí Minh
Các vụ việc thường bắt đầu bằng một cuộc gọi từ số lạ, kèm video call, trong đó người bị hại (thường là sinh viên) bị yêu cầu quay video trong tình trạng bịt miệng, trói tay, sau đó bị đe dọa không được liên lạc ra bên ngoài. Đồng thời, nhóm đối tượng lừa đảo gửi những hình ảnh này đến người thân của sinh viên kèm lời đòi tiền chuộc. Trong một số trường hợp gần đây, cha mẹ đã chuyển hàng chục đến hàng trăm triệu đồng chỉ vì tin rằng con mình bị bắt cóc thật sự.
Chiêu thức lừa đảo này đánh mạnh vào yếu tố tâm lý. Các nạn nhân – cả sinh viên và phụ huynh – đều trong tình trạng hoảng loạn, mất kiểm soát, khiến họ không kịp suy xét kỹ lưỡng hay xác minh thông tin. Thủ đoạn còn tinh vi ở chỗ đối tượng thường giả danh công an, viện kiểm sát, hoặc sử dụng các công cụ công nghệ để làm giả giọng nói, hình ảnh, video làm tăng tính thuyết phục.
2. Khung pháp lý xử lý hành vi lừa đảo
Về mặt pháp lý, hành vi này có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Theo đó, người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 20 năm hoặc tù chung thân, tùy theo giá trị tài sản chiếm đoạt. Ngoài ra, nếu sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi phạm tội, thì hình phạt có thể nghiêm khắc hơn theo Khoản 4, Điều 174.
Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
“1. Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
d) Tái phạm nguy hiểm;
đ) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;
e) Dùng thủ đoạn xảo quyệt;
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên;”
3. Giải pháp phòng tránh và cảnh báo
Không chỉ dừng lại ở việc xử lý hình sự người thực hiện hành vi lừa đảo, pháp luật cũng quy định trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội trong việc phối hợp xác minh, cung cấp thông tin phục vụ điều tra. Ngoài ra, các cơ quan nhà nước cần chủ động cảnh báo rộng rãi về phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm công nghệ cao, nhất là trong các trường Đại học – nơi sinh viên là nhóm dễ tổn thương.
Về phía nhà trường và gia đình, cần đẩy mạnh công tác giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện rủi ro trên không gian mạng. Sinh viên nên được trang bị nhận thức rằng: bất cứ thông tin nào đến từ số lạ, yêu cầu bí mật, cung cấp danh tính cá nhân, thông tin tài khoản… đều cần kiểm tra nhiều lớp trước khi thực hiện. Trong trường hợp nghi ngờ, cần bình tĩnh gọi điện xác minh hoặc báo ngay cho công an.
Thực tế cho thấy, các vụ việc “bắt cóc online” không mới nhưng ngày càng biến tướng tinh vi. Nếu không có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình, nhà trường, cơ quan chức năng và chính mình thì loại tội phạm này sẽ tiếp tục hoành hành, gieo rắc hậu quả nghiêm trọng cả về tài sản lẫn tâm lý.
4. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
