Nghị định 274/2025/NĐ-CP, ban hành ngày 16/10/2025, có hiệu lực từ 30/11/2025, là văn bản quy định chi tiết, mang tính chế tài cao nhằm siết chặt kỷ luật đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc và Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Điểm cốt lõi của Nghị định là phân định rõ ràng giữa hành vi chậm đóng và trốn đóng, cùng với các quy định minh bạch về khiếu nại, tố cáo.
1. Cơ chế xác định và xử lý hành vi chậm đóng/trốn đóng
Nghị định này cung cấp công thức và mốc thời gian rõ ràng để chuyển đổi trạng thái từ chậm đóng sang trốn đóng, đồng thời xác định mức lãi phạt chính xác.
|
Nội dung |
Chi tiết quy định trong Nghị định 274 |
Ý nghĩa đối với Doanh nghiệp |
|
Mức phạt Lãi chậm đóng |
0,03/ngày tính trên số tiền và số ngày Chậm đóng, Trốn đóng (Điều 3, Khoản 1, Điểm d; Điều 7, Khoản 2). |
Đây là mức lãi suất cố định, cao hơn nhiều so với lãi suất ngân hàng, buộc doanh nghiệp phải ưu tiên nghĩa vụ đóng BHXH. |
|
Thời hạn chuyển thành trốn đóng |
Hành vi chậm đóng sẽ chuyển thành hành vi Trốn đóng sau 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn đóng chậm nhất và đã được Cơ quan BHXH đôn đốc bằng văn bản (Điều 6, Khoản 1, Điểm c). |
Quy định này tạo ra một ranh giới rõ ràng, sau thời điểm này, doanh nghiệp sẽ bị xử lý Hình sự theo Luật BHXH. |
|
Trốn đóng bằng cách giảm lương |
Hành vi đăng ký Tiền lương làm Căn cứ đóng BHXH thấp hơn quy định tại Luật BHXH cũng được xác định là trốn đóng (Điều 6, Khoản 1, Điểm b). |
Làm rõ Trách nhiệm của người sử dụng lao động khi cố tình kê khai sai mức đóng BHXH để trốn tránh nghĩa vụ. |
|
Miễn trừ trốn đóng (Bất khả kháng) |
Liệt kê cụ thể 4 trường hợp bất khả kháng không bị coi là trốn đóng (như bão, lũ, dịch bệnh nguy hiểm, tình trạng khẩn cấp) theo công bố của cơ quan có thẩm quyền (Điều 4). |
Bảo vệ người sử dụng lao động khỏi chế tài hình sự trong trường hợp bị ảnh hưởng khách quan nghiêm trọng. |
2. Trách nhiệm đôn đốc và công khai thông tin
Nghị định tăng cường vai trò chủ động của Cơ quan BHXH trong việc kiểm tra và công khai vi phạm.
– Quy trình Đôn đốc 10 ngày: Hằng tháng, giám đốc cơ quan BHXH phải rà soát và gửi văn bản yêu cầu người sử dụng lao động chậm đóng thực hiện trách nhiệm trong 10 ngày đầu tháng (Điều 3, Khoản 1).
– Báo cáo 3 tháng một lần: Trước ngày 15 của tháng đầu quý tiếp theo, BHXH cấp Tỉnh phải gửi thông tin về người sử dụng lao động chậm đóng/trốn đóng tới cơ quan thanh tra và cơ quan quản lý nhà nước có liên quan để xem xét xử lý theo thẩm quyền (Điều 3, Khoản 3, Điểm a).
Ý nghĩa: Tạo ra sự Phối hợp liên ngành chặt chẽ hơn trong việc cưỡng chế thực hiện nghĩa vụ BHXH, không chỉ giới hạn trong phạm vi cơ quan BHXH.
3. Cơ chế khiếu nại, tố cáo minh bạch và công khai
Chương III của Nghị định quy định rất chi tiết về trình tự, thẩm quyền và việc công khai quyết định giải quyết khiếu nại, đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
a. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại (Điều 8)
Hệ thống 2 cấp rõ ràng:
– Lần 1: Thủ trưởng Cơ quan BHXH có quyết định/hành vi bị khiếu nại.
– Lần 2: Thủ trưởng Cơ quan BHXH cấp trên trực tiếp.
Trường hợp đặc biệt (trước 1995): Đối với các khiếu nại liên quan đến thời gian công tác trong khu vực nhà nước trước ngày 01/01/1995 mà thiếu hồ sơ gốc, thẩm quyền giải quyết lần 1 là thủ trưởng BHXH cấp tỉnh, và lần 2 là Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cấp Tỉnh.
b. Bắt buộc công khai quyết định (Điều 10)
Trong thời hạn 15 ngày kể từ khi có quyết định giải quyết khiếu nại, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại bắt buộc phải công khai quyết định đó theo một trong các hình thức:
- Công bố tại cuộc họp cơ quan nơi người bị khiếu nại công tác.
- Niêm yết tại trụ sở làm việc hoặc nơi tiếp công dân trong ít nhất 15 ngày.
- Thông báo công khai trên phương tiện thông tin đại chúng (Báo nói/Báo hình ít nhất 02 lần; Báo điện tử/Cổng thông tin ít nhất 15 ngày liên tục).
c. Trách nhiệm thi hành quyết định (Điều 11)
Nội dung này quy định rõ ràng trách nhiệm của các bên sau khi quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực:
– Người giải quyết khiếu nại có trách nhiệm áp dụng các biện pháp hoặc chỉ đạo thi hành quyết định chậm nhất 05 ngày làm việc kể từ ngày quyết định có hiệu lực.
– Người bị khiếu nại phải ban hành quyết định mới thay thế hoặc sửa đổi quyết định cũ nếu bị kết luận sai phạm, đồng thời khôi phục quyền lợi hợp pháp cho Người khiếu nại.
4. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
