1. Cơ sở pháp lý
Luật số 86/2025/QH15 – Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự – được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 25/6/2025 và chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Việc sửa đổi lần này nhằm khắc phục những bất cập trong thực tiễn thi hành Bộ luật Hình sự hiện hành, đồng thời thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng về cải cách tư pháp, bảo vệ quyền con người và phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế. Trong đó, một điểm nhấn quan trọng là việc bổ sung các tội danh mới liên quan đến dữ liệu cá nhân, công nghệ số và quyền riêng tư – những lĩnh vực đang phát sinh nhiều rủi ro pháp lý trong kỷ nguyên số.
Cụ thể, luật đã bổ sung các quy định hình sự hóa hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, sử dụng công nghệ để xâm nhập trái phép hệ thống thông tin, và phát tán thông tin riêng tư trái phép. Đây là bước đi cần thiết để lấp đầy khoảng trống pháp lý, đồng thời tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc xử lý các hành vi vi phạm quyền riêng tư trên không gian mạng – vốn đang gia tăng nhanh chóng và ngày càng tinh vi
2. Các tội danh mới được bổ sung
Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 đã chính thức bổ sung một số tội danh mới nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng. Các tội danh này không chỉ lấp đầy khoảng trống pháp lý hiện hành mà còn tạo cơ sở để xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm trên không gian mạng.
2.1. Các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư (bổ sung mới)
Dù chưa được đánh số điều cụ thể, nhưng theo nội dung được Quốc hội thông qua, Luật đã bổ sung nhóm hành vi sau vào diện xử lý hình sự:
- Thu thập, mua bán, tiết lộ hoặc sử dụng trái phép dữ liệu cá nhân mà không có sự đồng ý của người có dữ liệu.
- Xâm nhập trái phép hệ thống thông tin cá nhân hoặc tổ chức bằng phần mềm gián điệp, mã độc, hoặc các công cụ kỹ thuật số.
- Phát tán hình ảnh, video, thông tin riêng tư lên mạng xã hội hoặc nền tảng công cộng mà không được phép của chủ thể.
Các hành vi này sẽ bị xử lý hình sự tùy theo mức độ nghiêm trọng, hậu quả gây ra và động cơ phạm tội. Mức phạt có thể lên đến 5–10 năm tù nếu có tổ chức hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, đồng thời có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung như cấm hành nghề, cấm sử dụng thiết bị công nghệ trong thời hạn nhất định.
2.2. Tội phát tán thông tin riêng tư trái phép
Luật cũng bổ sung tội danh xử lý hình sự đối với hành vi:
- Đăng tải, chia sẻ hình ảnh, video, thông tin cá nhân nhạy cảm của người khác lên mạng xã hội hoặc nền tảng công cộng mà không được phép;
- Sử dụng thông tin riêng tư để xúc phạm danh dự, nhân phẩm hoặc tống tiền.
Tùy theo hậu quả và động cơ, người vi phạm có thể bị phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 3 năm. Đây là phản ứng cần thiết trước thực trạng lan truyền thông tin cá nhân trái phép đang diễn ra phổ biến và khó kiểm soát.
3. Mục tiêu và ý nghĩa của quy định
Việc bổ sung các tội danh mới liên quan đến dữ liệu cá nhân và công nghệ số trong Bộ luật Hình sự 2025 thể hiện rõ định hướng lập pháp hiện đại, lấy con người làm trung tâm và thích ứng với bối cảnh chuyển đổi số. Mục tiêu cốt lõi của quy định là bảo vệ quyền riêng tư, danh dự và an toàn thông tin cá nhân – những giá trị ngày càng bị đe dọa trong môi trường mạng.
Về mặt pháp lý, đây là bước hoàn thiện quan trọng nhằm lấp đầy khoảng trống trong hệ thống hình sự hiện hành, vốn chưa đủ sức răn đe đối với các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân. Về mặt xã hội, quy định này góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về quyền riêng tư, đồng thời tạo ra một hành lang pháp lý rõ ràng để xử lý các hành vi vi phạm đang ngày càng phổ biến và tinh vi. Nó cũng khẳng định cam kết của Nhà nước trong việc xây dựng một môi trường số an toàn, văn minh và có trách nhiệm – nơi mà công nghệ phục vụ con người, chứ không phải ngược lại.
4. Tác động thực tiễn
Việc bổ sung các tội danh mới trong Bộ luật Hình sự 2025 có tác động sâu rộng đến nhiều chủ thể trong xã hội, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số và xây dựng nền kinh tế số. Trước hết, quy định mới tạo ra một hành lang pháp lý rõ ràng để xử lý các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân – vốn trước đây thường bị bỏ ngỏ hoặc chỉ xử lý hành chính. Điều này giúp nâng cao hiệu quả răn đe, đồng thời bảo vệ tốt hơn quyền riêng tư và danh dự của công dân trong môi trường mạng.
Đối với doanh nghiệp, đặc biệt là các nền tảng số, công ty công nghệ, ngân hàng và tổ chức tài chính, quy định mới buộc họ phải xem xét lại toàn bộ quy trình thu thập, xử lý và lưu trữ dữ liệu cá nhân, đảm bảo tuân thủ pháp luật hình sự. Với người dân, luật góp phần nâng cao nhận thức về quyền dữ liệu cá nhân và khuyến khích hành vi sử dụng công nghệ có trách nhiệm. Về phía cơ quan chức năng, việc có thêm các tội danh cụ thể giúp tăng cường khả năng điều tra, truy tố và xét xử.
5. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
