1. Bản chất và cơ sở pháp lý của biện pháp khẩn cấp tạm thời (BPKCTT)
Biện pháp ngăn chặn, hay còn gọi là biện pháp khẩn cấp tạm thời, là công cụ pháp lý quan trọng được tòa án áp dụng nhằm bảo vệ chứng cứ, duy trì tình trạng hiện có, tránh thiệt hại không thể khắc phục được hoặc đảm bảo khả năng thi hành án sau này. trong tranh chấp đất đai, biện pháp phổ biến nhất là cấm thay đổi hiện trạng tài sản (ví dụ: cấm xây dựng, cấm trồng trọt, cấm chuyển nhượng).
Cơ sở pháp lý cho các biện pháp này được quy định chi tiết trong bộ luật tố tụng dân sự 2015. Cụ thể, điều 114 liệt kê các BPKCTT, bao gồm cấm thay đổi hiện trạng tài sản đang tranh chấp và cấm chuyển dịch quyền về tài sản. Theo điều 138, lệnh áp dụng BPKCTT phải được các bên chấp hành ngay lập tức do tính chất khẩn cấp. Ngoài ra, điều 139 cũng đề cập đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu BPKCTT bị áp dụng không đúng.
2. Quy trình xử lý hành vi cố tình vi phạm
Hành vi cố tình phớt lờ lệnh cấm của tòa án được xem là hành vi thách thức pháp luật nghiêm trọng và sẽ được xử lý qua hai cấp độ ban đầu: cưỡng chế dân sự và xử phạt hành chính.
2.1. Cấp độ cưỡng chế dân sự và khôi phục hiện trạng
Khi đương sự cố tình vi phạm lệnh ngăn chặn (ví dụ: lén lút “gieo mầm” hoặc xây dựng trái phép), hành vi này sẽ được xử lý dựa trên Luật Thi hành án dân sự 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014).
Theo điều 4, mọi quyết định của tòa án đã có hiệu lực phải được thi hành nghiêm chỉnh. Chấp hành viên là người có quyền và nghĩa vụ áp dụng các biện pháp cưỡng chế (điều 9).
Thực hiện cưỡng chế: Chấp hành viên sẽ lập biên bản về hành vi vi phạm và yêu cầu người vi phạm chấm dứt, khôi phục lại tình trạng ban đầu của tài sản. Nếu đương sự không chấp hành, chấp hành viên sẽ áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định từ điều 71 đến điều 92 của Luật Thi hành án dân sự 2008, bao gồm việc buộc tháo dỡ hoặc xóa bỏ những thay đổi trái phép đó để đảm bảo tài sản trở về hiện trạng như khi lệnh cấm được ban hành.
2.2. Xử lý vi phạm hành chính (phạt tiền)
Song song với biện pháp cưỡng chế dân sự, người vi phạm còn có thể phải chịu chế tài hành chính bằng hình thức phạt tiền.
Cơ sở xử phạt: Hành vi vi phạm quy định về thi hành án có thể bị xử phạt theo nghị định 167/2013/nđ-cp (Điều 17). Mức phạt sẽ tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm. ngoài phạt tiền, người vi phạm bắt buộc phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả, tức là phải khôi phục lại tình trạng ban đầu của tài sản như đã đề cập ở mục 2.1.
3. Nguy cơ chuyển đổi sang trách nhiệm hình sự (Điều 380 BLHS)
Trường hợp vi phạm mang tính chất nghiêm trọng, tái diễn hoặc xảy ra sau khi bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực mà đương sự vẫn cố tình không chấp hành hoặc cản trở, câu chuyện sẽ leo thang lên mức độ hình sự.
Điều 380 Bộ Luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về tội không chấp hành án. Hành vi cố tình trồng cây, xây dựng sau khi bản án đã có hiệu lực hoàn toàn có thể bị xem là hành vi cản trở việc thi hành án, xâm phạm nghiêm trọng đến hoạt động đúng đắn của cơ quan tư pháp.
Dấu hiệu cấu thành tội phạm cốt lõi: Tội phạm này cấu thành khi người có nghĩa vụ phải thi hành bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật, nhưng cố ý thực hiện các hành vi như không chấp hành, trốn tránh (ví dụ: tẩu tán tài sản), hoặc cản trở việc thi hành án (ví dụ: chống đối chấp hành viên, cố tình thay đổi hiện trạng tài sản để gây khó khăn cho việc giao trả), và hành vi đó gây hậu quả nghiêm trọng. Cơ quan điều tra sẽ vào cuộc xác minh và nếu đủ căn cứ, người vi phạm sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự, thể hiện tính nghiêm minh và răn đe của pháp luật.
4. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
