Trong bối cảnh làm việc từ xa ngày càng phổ biến tại Việt Nam, nhiều vấn đề pháp lý liên quan đến quyền lợi của người lao động và trách nhiệm của doanh nghiệp bắt đầu phát sinh: từ hợp đồng lao động, tiền lương, bảo hiểm đến an toàn lao động và bảo mật thông tin. Bài viết phân tích thực trạng pháp luật hiện hành, những khoảng trống cần bổ sung, đồng thời đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm đảm bảo quyền và nghĩa vụ công bằng giữa người lao động làm việc trực tiếp và làm việc từ xa theo quy định của Bộ luật Lao động 2019 và các văn bản liên quan.
1. Thực trạng pháp luật và những vấn đề phát sinh khi làm việc từ xa
Trong bối cảnh chuyển đổi số và xu hướng làm việc linh hoạt ngày càng phổ biến tại Việt Nam, hình thức làm việc từ xa đang đặt ra nhiều vấn đề pháp lý liên quan đến quyền và nghĩa vụ của người lao động cũng như trách nhiệm của người sử dụng lao động. Bộ luật Lao động năm 2019 đã có quy định tại Điều 54 về “Làm việc không cố định tại địa điểm”, theo đó: “Người lao động thỏa thuận với người sử dụng lao động về việc làm việc ngoài địa điểm mà người sử dụng lao động bố trí”. Tuy nhiên, nội dung này còn khái quát, chưa cụ thể hóa nhiều vấn đề thực tế phát sinh. Cụ thể, về hợp đồng lao động, cần ghi rõ hình thức làm việc từ xa, các điều khoản liên quan đến việc cung cấp thiết bị, chi trả chi phí làm việc như internet, điện, văn phòng phẩm. Ngoài ra, thực tế đã phát sinh nhiều tranh chấp liên quan đến việc ghi nhận thời gian làm việc, trả lương, làm thêm giờ khi người lao động làm việc tại nhà mà không có giám sát trực tiếp. Về bảo hiểm xã hội và tai nạn lao động, Điều 43 của Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015 quy định: “Người lao động bị tai nạn trong quá trình lao động theo hợp đồng lao động thì được hưởng chế độ tai nạn lao động”. Tuy nhiên, khi người lao động làm việc từ xa, việc xác định “quá trình lao động” gặp nhiều khó khăn, nhất là khi tai nạn xảy ra tại nhà riêng. Bên cạnh đó, vấn đề bảo mật thông tin doanh nghiệp khi người lao động làm việc từ xa cũng đang là khoảng trống cần được pháp luật quy định rõ ràng hơn.
2. Đề xuất hoàn thiện pháp luật nhằm bảo vệ người lao động làm việc từ xa
Dù pháp luật hiện hành đã bước đầu đề cập đến làm việc từ xa, song để đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong bối cảnh mới, rất cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng cụ thể hóa các quy định. Trước hết, cần bổ sung quy định chi tiết trong Bộ luật Lao động về hợp đồng lao động từ xa, cụ thể hóa tại Điều 21 về “Nội dung hợp đồng lao động”, trong đó cần yêu cầu ghi rõ điều khoản liên quan đến địa điểm làm việc linh hoạt, chi phí làm việc, chế độ làm thêm giờ và cách thức kiểm soát thời gian làm việc. Đồng thời, cần sửa đổi, bổ sung Luật An toàn, vệ sinh lao động để quy định rõ phạm vi tai nạn lao động áp dụng đối với người lao động làm việc từ xa, đảm bảo quyền lợi về bảo hiểm xã hội tương đương với người lao động làm việc trực tiếp tại trụ sở. Ngoài ra, để bảo vệ thông tin doanh nghiệp, cần hướng dẫn thực thi Luật An ninh mạng năm 2018 một cách cụ thể hơn đối với hình thức làm việc từ xa, yêu cầu doanh nghiệp ban hành quy chế nội bộ về bảo mật dữ liệu và trách nhiệm người lao động khi làm việc từ xa. Song song với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ quan quản lý nhà nước cũng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn doanh nghiệp và người lao động thực hiện đúng quy định. Việc làm này nhằm đảm bảo nguyên tắc bình đẳng về quyền và nghĩa vụ giữa người lao động làm việc trực tiếp và người lao động làm việc từ xa, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp áp dụng mô hình làm việc linh hoạt một cách hiệu quả, phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế – xã hội hiện nay.
3. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại:
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
