1. Giới thiệu chung
Luật Đấu giá tài sản sửa đổi năm 2024 được Quốc hội thông qua ngày 27/6/2024 và có hiệu lực từ 01/01/2025, thay thế một số điều của Luật Đấu giá tài sản 2016. Luật nhằm hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao tính minh bạch, công bằng, hiệu quả trong hoạt động đấu giá tài sản tại Việt Nam, đồng thời thúc đẩy áp dụng công nghệ thông tin trong đấu giá.
2. Phạm vi tài sản đấu giá theo luật sửa đổi
Luật Đấu giá tài sản sửa đổi năm 2024 đã mở rộng và làm rõ phạm vi các loại tài sản phải tiến hành đấu giá theo quy định của pháp luật. Cụ thể, các loại tài sản bắt buộc phải đấu giá bao gồm:
- Quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai;
- Quyền khai thác khoáng sản theo quy định của pháp luật về khoáng sản;
- Quyền sử dụng tần số vô tuyến điện theo quy định của pháp luật về tần số vô tuyến điện;
- Quyền sử dụng mã số, số viễn thông và tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” theo quy định của pháp luật về viễn thông;
- Quyền sử dụng rừng, cho thuê rừng theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp;
- Tài sản cố định của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp;
- Hàng dự trữ quốc gia theo quy định của pháp luật về dự trữ quốc gia;
- Tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị; tài sản kết cấu hạ tầng; tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân; tài sản của dự án sử dụng vốn nhà nước theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công;
- Các loại tài sản khác theo quy định của pháp luật liên quan.
Việc mở rộng phạm vi tài sản đấu giá nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch trong việc xử lý tài sản thuộc sở hữu nhà nước hoặc tài sản có liên quan đến quyền lợi công cộng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý, sử dụng tài sản hiệu quả, tránh thất thoát, lãng phí.
Ngoài ra, Luật cũng quy định rõ các khái niệm liên quan như “bước giá” – mức chênh lệch giữa các lần trả giá, “đấu giá tài sản” – hình thức trả giá có từ hai người trở lên tham gia theo nguyên tắc, trình tự, thủ tục được quy định, và “người tham gia đấu giá” – cá nhân, tổ chức tham gia mua tài sản đấu giá theo quy định.
Việc quy định chi tiết phạm vi tài sản đấu giá và các thuật ngữ pháp lý giúp chuẩn hóa hoạt động đấu giá, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc tổ chức và quản lý đấu giá tài sản tại Việt Nam
3. Quy trình và thủ tục đấu giá tài sản
Luật Đấu giá tài sản sửa đổi 2024 quy định chặt chẽ và cụ thể hơn về quy trình, thủ tục đấu giá nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong hoạt động đấu giá. Theo đó, quy trình đấu giá được thực hiện qua các bước chính sau:
- Công bố thông tin đấu giá: Tổ chức đấu giá phải đăng tải công khai thông tin về tài sản đấu giá, thời gian, địa điểm, điều kiện tham gia, phương thức đấu giá trên các phương tiện thông tin đại chúng và Cổng Thông tin điện tử Đấu giá tài sản quốc gia để mọi đối tượng quan tâm đều có thể tiếp cận.
- Phát hành hồ sơ mời tham gia đấu giá: Người có tài sản hoặc tổ chức đấu giá phát hành hồ sơ mời tham gia đấu giá, trong đó nêu rõ các quy định, điều kiện tham gia, cách thức đăng ký và các yêu cầu về đặt cọc, đặt trước.
- Tiếp nhận hồ sơ và tiền đặt trước: Người tham gia đấu giá phải nộp hồ sơ đăng ký và tiền đặt trước theo quy định trong thời hạn đã công bố. Việc thu, quản lý tiền đặt trước được thực hiện minh bạch, có biên lai xác nhận.
- Tổ chức phiên đấu giá: Phiên đấu giá được tiến hành công khai, theo đúng phương thức đã đăng ký (đấu giá trực tiếp hoặc đấu giá trực tuyến). Đấu giá viên điều hành phiên đấu giá, ghi nhận các mức giá trả, đảm bảo không có hành vi gian lận, thông đồng.
- Công bố kết quả đấu giá: Sau khi kết thúc phiên đấu giá, kết quả được công bố công khai, xác định người trúng đấu giá dựa trên mức giá cao nhất hợp lệ. Tổ chức đấu giá lập biên bản kết quả và thông báo cho các bên liên quan.
- Ký hợp đồng và thanh toán: Người trúng đấu giá ký hợp đồng mua bán hoặc hợp đồng chuyển nhượng tài sản theo quy định và thực hiện nghĩa vụ thanh toán đúng thời hạn. Nếu người trúng đấu giá không thực hiện, tổ chức đấu giá có quyền xử lý theo quy định.
Ngoài ra, Luật sửa đổi cũng quy định chi tiết về các thủ tục liên quan như: cách xác định bước giá, hình thức ghi phiếu trả giá, việc niêm phong thùng phiếu trong đấu giá trực tiếp, cũng như các biện pháp xử lý vi phạm trong quá trình đấu giá.
Những quy định này nhằm đảm bảo quy trình đấu giá được thực hiện một cách chặt chẽ, minh bạch, tạo sự công bằng cho tất cả các bên tham gia và góp phần nâng cao uy tín, hiệu quả của hoạt động đấu giá tài sản tại Việt Nam.
4. Đấu giá trực tuyến – bước tiến công nghệ trong đấu giá
Luật Đấu giá tài sản sửa đổi năm 2024 đã chính thức bổ sung quy định về hình thức đấu giá trực tuyến, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa và số hóa hoạt động đấu giá tại Việt Nam.
Theo đó, đấu giá trực tuyến được thực hiện thông qua Cổng Đấu giá tài sản quốc gia hoặc các trang thông tin điện tử đấu giá trực tuyến được cấp phép. Việc xây dựng, quản lý và vận hành các nền tảng này phải tuân thủ quy định của pháp luật về thông tin và truyền thông, thương mại điện tử và đấu giá tài sản. Kinh phí cho hoạt động này được sử dụng từ ngân sách nhà nước và các nguồn hợp pháp khác.
Người tham gia đấu giá trực tuyến sẽ đăng ký tài khoản trên các nền tảng này, mua hồ sơ mời tham gia, nộp hồ sơ và tiền đặt trước, đồng thời thực hiện trả giá trực tuyến theo quy chế cuộc đấu giá. Việc xem tài sản đấu giá có thể thực hiện trực tuyến hoặc trực tiếp theo quy định. Kết quả đấu giá được công khai trên hệ thống và gửi thông báo qua email cho người tham gia ngay sau khi phiên đấu giá kết thúc.
Quy trình đấu giá trực tuyến được quy định chi tiết trong Nghị định 172/2024/NĐ-CP, bao gồm:
- Đăng ký tài khoản và mua hồ sơ mời tham gia đấu giá trên Cổng hoặc trang thông tin đấu giá trực tuyến.
- Nộp hồ sơ và tiền đặt trước hợp lệ để được tham dự phiên đấu giá.
- Tham gia trả giá theo thời gian và phương thức đã công bố, tối thiểu 15 phút cho mỗi phiên đấu giá. Nếu người trả giá cao nhất rút giá trong vòng 1 phút trước khi kết thúc, thời gian đấu giá được gia hạn thêm 3 phút để đảm bảo công bằng.
- Đấu giá viên hoặc tổ chức đấu giá chịu trách nhiệm điều hành và xác định người trúng đấu giá ngay khi phiên đấu giá kết thúc, đồng thời công bố kết quả công khai trên hệ thống.
Việc bổ sung đấu giá trực tuyến không chỉ giúp mở rộng phạm vi người tham gia, giảm chi phí và thời gian tổ chức mà còn tăng cường tính minh bạch, khách quan, hạn chế tiêu cực trong đấu giá tài sản. Đây là bước đi phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và phát triển kinh tế số hiện nay
5. Các hành vi bị nghiêm cấm và biện pháp tăng cường minh bạch
Luật Đấu giá tài sản sửa đổi năm 2024 đã bổ sung và làm rõ nhiều hành vi bị nghiêm cấm nhằm ngăn chặn tiêu cực, bảo đảm tính công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu giá. Các hành vi bị cấm bao gồm:
- Lập danh sách khống người đăng ký tham gia đấu giá hoặc lập hồ sơ giả, hồ sơ khống để tham gia đấu giá nhằm làm sai lệch thông tin về tài sản, hồ sơ mời tham gia hoặc kết quả đấu giá.
- Thông đồng, móc nối giữa các bên liên quan như người có tài sản đấu giá, người tham gia đấu giá, tổ chức thẩm định giá, tổ chức giám định tài sản để dìm giá, nâng giá hoặc làm sai lệch kết quả đấu giá.
- Nhận ủy quyền tham gia đấu giá của nhiều người đối với cùng một tài sản hoặc từ hai người trở lên, gây mất công bằng trong việc trả giá.
- Tham dự phiên đấu giá trong trường hợp có quan hệ thân nhân hoặc chi phối doanh nghiệp như vợ chồng, anh chị em ruột, công ty mẹ – công ty con cùng tham gia đấu giá một tài sản, dễ dẫn đến thông đồng, dìm giá.
- Tiết lộ thông tin cá nhân, giá trả của người tham gia đấu giá khi chưa được phép, làm ảnh hưởng đến quyền lợi và sự công bằng của các bên.
- Các hành vi gian lận khác như làm giả biên bản, phiếu trả giá, gây áp lực hoặc cản trở người tham gia đấu giá hợp pháp.
Để tăng cường minh bạch, Luật quy định tổ chức đấu giá phải công khai đầy đủ thông tin về tài sản, quy trình đấu giá và kết quả trên các phương tiện thông tin đại chúng và Cổng Thông tin điện tử Đấu giá tài sản quốc gia. Phiên đấu giá phải được giám sát chặt chẽ, trong đó có sự tham gia của người có tài sản và ít nhất một người tham gia đấu giá để giám sát việc niêm phong, mở phong bì phiếu trả giá và công bố kết quả.
Ngoài ra, Luật cũng quy định các biện pháp xử lý nghiêm khắc đối với người vi phạm, bao gồm việc hủy kết quả đấu giá, cấm tham gia đấu giá trong thời hạn từ 6 tháng đến 5 năm tùy theo mức độ vi phạm, đặc biệt với các trường hợp vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá.
Những quy định này nhằm xây dựng môi trường đấu giá minh bạch, công bằng, hạn chế tối đa các hành vi tiêu cực, góp phần nâng cao uy tín và hiệu quả của hoạt động đấu giá tài sản tại Việt Nam.
6. Quyền và nghĩa vụ của tổ chức đấu giá, đấu giá viên và người tham gia đấu giá
Luật Đấu giá tài sản sửa đổi 2024 quy định rõ ràng và chi tiết hơn về quyền, nghĩa vụ của các chủ thể tham gia hoạt động đấu giá nhằm đảm bảo tính chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả.
- Tổ chức đấu giá có quyền thỏa thuận với người có tài sản về việc áp dụng một hoặc một số quy định về trình tự, thủ tục đấu giá phù hợp với đặc thù tài sản và yêu cầu thực tiễn.
- Được liên kết với các tổ chức hành nghề đấu giá khác để tổ chức đấu giá tài sản thuộc sở hữu của cá nhân, tổ chức tự nguyện lựa chọn đấu giá.
- Thu, quản lý và sử dụng tiền bán hồ sơ mời tham gia đấu giá, tiền đặt trước theo quy định của pháp luật.
- Phải gửi hồ sơ đăng ký hoạt động đấu giá tài sản đến Sở Tư pháp nơi doanh nghiệp đặt trụ sở và thực hiện các thủ tục thay đổi nội dung đăng ký hoạt động trong thời hạn quy định.
- Có trách nhiệm công khai, minh bạch thông tin về tài sản đấu giá, quy trình đấu giá và kết quả đấu giá trên các phương tiện thông tin đại chúng và Cổng Thông tin điện tử Đấu giá tài sản quốc gia.
Quyền và nghĩa vụ của đấu giá viên:
- Đấu giá viên phải có chứng chỉ hành nghề, tuân thủ nghiêm túc quy trình, thủ tục đấu giá theo quy định của pháp luật và đạo đức nghề nghiệp.
- Có trách nhiệm điều hành phiên đấu giá công khai, khách quan, không để xảy ra các hành vi gian lận, thông đồng trong đấu giá.
- Bảo mật thông tin cá nhân, giá trả của người tham gia đấu giá khi chưa được phép công bố.
Quyền và nghĩa vụ của người tham gia đấu giá:
- Được tiếp cận đầy đủ, kịp thời thông tin về tài sản đấu giá và quy trình đấu giá.
- Có quyền đăng ký tham gia đấu giá, trả giá theo quy định, được bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong quá trình tham gia.
- Phải nộp hồ sơ đăng ký và tiền đặt trước đúng thời hạn, thực hiện nghĩa vụ thanh toán khi trúng đấu giá.
- Bị nghiêm cấm các hành vi như nhận ủy quyền tham gia đấu giá của nhiều người đối với cùng tài sản, tham dự phiên đấu giá trong trường hợp có quan hệ thân nhân hoặc chi phối doanh nghiệp để tránh thông đồng, dìm giá.
Những quy định này nhằm tạo ra môi trường đấu giá minh bạch, chuyên nghiệp, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên và nâng cao hiệu quả hoạt động đấu giá tài sản tại Việt Nam
7. Tác động và ý nghĩa của luật sửa đổi đối với thị trường đấu giá
Luật Đấu giá tài sản sửa đổi năm 2024, mang lại nhiều tác động tích cực và ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động đấu giá tài sản tại Việt Nam.
- Nâng cao tính minh bạch và công bằng trong đấu giá: Luật bổ sung các quy định chặt chẽ về quy trình, thủ tục đấu giá, đồng thời nghiêm cấm các hành vi tiêu cực như lập hồ sơ giả, thông đồng, dìm giá, giúp giảm thiểu rủi ro gian lận và tăng cường niềm tin của người tham gia vào hoạt động đấu giá.
- Thúc đẩy chuyển đổi số và hiện đại hóa hoạt động đấu giá: Việc bổ sung hình thức đấu giá trực tuyến tạo điều kiện cho nhiều đối tượng tham gia dễ dàng hơn, giảm chi phí, thời gian tổ chức và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đấu giá tài sản.
- Hoàn thiện khung pháp lý, đồng bộ với các quy định khác: Luật sửa đổi làm rõ phạm vi tài sản phải đấu giá, trách nhiệm của các chủ thể liên quan, đồng thời bổ sung các điều khoản xử lý vi phạm và chế tài nghiêm khắc nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của Nhà nước, doanh nghiệp và cá nhân.
- Tăng cường chuyên nghiệp hóa đội ngũ đấu giá viên và tổ chức đấu giá: Luật quy định rõ hơn về tiêu chuẩn, quyền và nghĩa vụ của đấu giá viên, cũng như trách nhiệm của tổ chức đấu giá trong việc công khai thông tin, quản lý tiền đặt trước, giúp nâng cao chất lượng và uy tín của hoạt động đấu giá.
- Hạn chế tình trạng lợi dụng đấu giá để trục lợi: Các quy định về cấm tham gia đấu giá đối với người vi phạm nghĩa vụ thanh toán, cũng như các biện pháp giám sát chặt chẽ, góp phần phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong lĩnh vực đấu giá tài sản.
Tổng thể, Luật Đấu giá tài sản sửa đổi 2024 tạo nền tảng pháp lý vững chắc để phát triển thị trường đấu giá chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả, phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế số và hội nhập quốc tế hiện nay. Đây cũng là công cụ quan trọng giúp Nhà nước quản lý tốt hơn tài sản công, tài sản nhà nước và tài sản khác, đồng thời thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của thị trường bất động sản, tài chính và các lĩnh vực liên quan.
8. Tổng đài tư vấn pháp luật qua điện thoại
Nếu quý khách hàng còn có thắc mắc hay câu hỏi nào cần được tư vấn từ luật sư. Quý khách vui lòng liên hệ vào số Hotline 0978 333 379 để được luật sư tư vấn. Trân trọng cảm ơn!
