Để xây dựng cuộc sống hôn nhân gia đình thật sự hạnh phúc, bền lâu, tiến bộ đòi hỏi rất nhiều yếu tố chủ quan lẫn khách quan đến từ phía người vợ và người chồng, trong đó quan trọng nhất là sự chung thủy của cả hai. Tuy vậy hiện nay vẫn không hiếm gặp cảnh người đàn ông đã có vợ con nhưng vẫn chung sống như vợ chồng với người phụ nữ khác và thậm chí có con riêng với nhau. Trong xã hội hiện đại, người phụ nữ cũng đang dần nhận thức và hướng tới hạnh phúc của bản thân và quyền lợi hợp pháp của mình nhiều hơn. Sẽ chẳng người vợ nào có thể chịu đựng mãi cảnh bị chồng phản bội, vậy nếu phát hiện ra chồng mình ngoại tình có con riêng thì có nên ly hôn không? Vấn đề này sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây.
1. Khái niệm chung sống như vợ chồng
Theo Từ điển Tiếng Việt “chung” nghĩa là cùng với nhau làm gì đó, theo đó “chung sống” được hiểu là cùng sống với nhau. Theo đó ta có thể hiểu “chung sống như vợ chồng” là việc cùng sinh sống với nhau và xem nhau như vợ chồng, dù chưa đăng ký kết hôn.
Dưới góc độ xã hội, chung sống như vợ chồng là việc hai người có tình cảm với nhau về cùng một nhà chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không tổ chức hôn lễ cũng như không đăng ký kết hôn.
Dưới góc độ pháp lý, theo quy định tại khoản 7 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì:
“Chung sống như vợ chồng là việc nam, nữ tổ chức cuộc sống chung và coi nhau là vợ chồng.”
Như vậy, có thể hiểu chung sống như vợ chồng là việc hai người khác giới, tuy không phải là vợ chồng hợp pháp nhưng đã chung sống cùng nhau và coi nhau như vợ chồng.
Hiện nay tuy chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể khái niệm chung sống như vợ chồng trong Luật Hôn nhân và gia đình 2014, nhưng có thể tham khảo tại mục 3.1 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC hướng dẫn áp dụng Chương XV “Các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình” của Bộ luật hình sự, theo đó, chung sống như vợ chồng là:
“Việc người đang có vợ, có chồng chung sống với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà lại chung sống với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ một cách công khai hoặc không công khai nhưng cùng sinh hoạt chung như một gia đình. Việc chung sống như vợ chồng thường được chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng, có tài sản chung đã được gia đình cơ quan, đoàn thể giáo dục mà vẫn tiếp tục duy trì quan hệ đó…”
2. Chồng ngoại tình có con riêng có kiện được không?
Căn cứ quy định tại điểm c khoản 2 Điều 5 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ là hành vi bị nghiêm cấm.
Như vậy, nếu phát hiện người chồng sống chung với người khác và có con riêng với họ, người vợ có thể làm đơn khởi kiện kèm theo bằng chứng cho thấy chồng và nhân tình “chung sống như vợ chồng”.
Theo đó, việc người chồng ngoại tình và có con riêng cũng chính là căn cứ để người vợ yêu cầu ly hôn theo khoản 1 Điều 56 Luật Hôn nhân và gia đình 2014:
“Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được.”
Tại Mục 8 nghị quyết 02/2000 quy định hôn nhân được coi là tình trạng trầm trọng khi:
- Vợ, chồng không thương yêu, quý trọng, chăm sóc, giúp đỡ nhau như người nào chỉ biết bổn phận người đó, bỏ mặc người vợ hoặc người chồng muốn sống ra sao thì sống, đã được bà con thân thích của họ hoặc cơ quan, tổ chức, nhắc nhở, hoà giải nhiều lần.
- Vợ hoặc chồng luôn có hành vi ngược đãi, hành hạ nhau, như thường xuyên đánh đập, hoặc có hành vi khác xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm và uy tín của nhau, đã được bà con thân thích của họ hoặc cơ quan, tổ chức, đoàn thể nhắc nhở, hoà giải nhiều lần.
- Vợ chồng không chung thuỷ với nhau như có quan hệ ngoại tình, đã được người vợ hoặc người chồng hoặc bà con thân thích của họ hoặc cơ quan, tổ chức, nhắc nhở, khuyên bảo nhưng vẫn tiếp tục có quan hệ ngoại tình;
Từ những quy định trên thì người vợ có quyền gửi đơn ly hôn đến tòa án để giải quyết việc ly hôn. Ngoài ra người vợ có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tiến hành xử phạt hành chính người chồng có hành vi vi phạm theo điểm b khoản 1 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP có quy định về hành vi vi phạm quy định về kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng cụ thể như sau:
“1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà kết hôn với người khác, chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
b) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác;
c) Chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
d) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng;
đ) Cản trở kết hôn, yêu sách của cải trong kết hôn hoặc cản trở ly hôn.”
3. Ngoại tình có phải là phạm tội không?
Ngoại tình có được xem là phạm tội không sẽ tùy thuộc vào mức độ và tính chất nghiêm trọng của hành vi. Đối với hành vi ngoại tình, chung sống như vợ chồng với người khác mà gây ra hậu quả nghiêm trọng thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng theo quy định của pháp luật hình sự. Cụ thể, Điều 182 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định như sau:
“1. Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:
a) Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;
b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát;
b) Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.”
Theo quy định trên, việc ngoại tình của người chồng chỉ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;
– Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm;
– Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát;
– Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.
